मेघदूत: "नीचैर्गच्छत्युपरि दशा चक्रनेमिक्रमेण"

समर्थ शिष्या अक्का : "स्वामीच्या कृपाप्रसादे हे सर्व नश्वर आहे असे समजले. पण या नश्वरात तमाशा बहुत आहे."

G C Lichtenberg: “It is as if our languages were confounded: when we want a thought, they bring us a word; when we ask for a word, they give us a dash; and when we expect a dash, there comes a piece of bawdy.”

C. P. Cavafy: "I’d rather look at things than speak about them."

Martin Amis: “Gogol is funny, Tolstoy in his merciless clarity is funny, and Dostoyevsky, funnily enough, is very funny indeed; moreover, the final generation of Russian literature, before it was destroyed by Lenin and Stalin, remained emphatically comic — Bunin, Bely, Bulgakov, Zamyatin. The novel is comic because life is comic (until the inevitable tragedy of the fifth act);...”

सदानंद रेगे: "... पण तुकारामाची गाथा ज्या धुंदीनं आजपर्यंत वाचली जात होती ती धुंदी माझ्याकडे नाहीय. ती मला येऊच शकत नाही याचं कारण स्वभावतःच मी नास्तिक आहे."

".. त्यामुळं आपण त्या दारिद्र्याच्या अनुभवापलीकडे जाऊच शकत नाही. तुम्ही जर अलीकडची सगळी पुस्तके पाहिलीत...तर त्यांच्यामध्ये त्याच्याखेरीज दुसरं काही नाहीच आहे. म्हणजे माणसांच्या नात्यानात्यांतील जी सूक्ष्मता आहे ती क्वचित चितारलेली तुम्हाला दिसेल. कारण हा जो अनुभव आहे... आपले जे अनुभव आहेत ते ढोबळ प्रकारचे आहेत....."

Kenneth Goldsmith: "In 1969 the conceptual artist Douglas Huebler wrote, “The world is full of objects, more or less interesting; I do not wish to add any more.”1 I’ve come to embrace Huebler’s ideas, though it might be retooled as “The world is full of texts, more or less interesting; I do not wish to add any more.” It seems an appropriate response to a new condition in writing today: faced with an unprecedented amount of available text, the problem is not needing to write more of it; instead, we must learn to negotiate the vast quantity that exists. How I make my way through this thicket of information—how I manage it, how I parse it, how I organize and distribute it—is what distinguishes my writing from yours."

Tom Wolfe: "The first line of the doctors’ Hippocratic oath is ‘First, do no harm.’ And I think for the writers it would be: ‘First, entertain.’"

विलास सारंग: "… . . 1000 नंतर ज्या प्रकारची संस्कृती रुढ झाली , त्यामध्ये साधारणत्व विश्वात्मकता हे गुण प्राय: लुप्त झाले...आपली संस्कृती अकाली विश्वात्मक साधारणतेला मुकली आहे."

Friday, February 15, 2019

...ते 'पोस्ट-अपोकॅलिप्टिक' जग माझ्या भविष्यात नाही तर शेजारात आहे...Namdev Dhasal@70

 #NamdevDhasal70  #नामदेवढसाळ७०

श्रीपाद कृष्ण कोल्हटकरांनी त्यांच्या ह ना आपटे यांच्या 'पण लक्षात कोण घेतो?", १८९० कादंबरीच्या परीक्षणात अस लिहल होत:  
 "रा. आपट्यांनी स्त्रियांच्या दुःखाची कहाणी सांगितली आहे तशी मागासलेल्या जातीच्या दुःखाची सांगितल्यास ती मिसेस स्टौच्या 'टॉम काकाची कोठडी' या कादंबरीच्या खालोखाल क्रांतिकारक होईल अशी खात्री वाटते. "

 विजय तेंडुलकर:
"...पांढरपेशा जगाच्या सीमा संपवून पांढरपेशा हिशेबांनी 'नो मॅन्स लँड'- निर्मनुष्य प्रदेश- जेथून सुरु होतो तेथून नामदेव ढसाळ याच्या कवितेचे मुंबईतील, 'गोलपिठा'  नावाने ओळखले जाणारे जग सुरु होते..."
('गोलपिठा'च्या पहिल्या आवृत्तीची प्रस्तावना)

दिलीप पुरषोत्तम चित्रे:
"... समकालीन कवींमध्ये मर्ढेकर, अरुण कोलटकर, नारायण सुर्वे, नामदेव ढसाळ अशा काही कवींमध्ये तुकारामी परंपरेच्या काही छटा आल्या..."
(पृष्ठ बारा, 'पुन्हा तुकाराम', १९९०/ १९९५)

John Gray, New Statesman, June 2010:
"....John Wyndham's The Day of the Triffids (1951) is full of terrifying images of human life under siege from ambulatory plants, but concludes with a handful of survivors emerging from their ordeal essentially unchanged to renew civilisation in the comically improbable environs of the Isle of Wight...
...Even at its most pessimistic, science fiction has always been a humanist genre. The consoling assumption has been that while civilisation may be flawed and fragile, it can always be rebuilt, perhaps on a better model, if only humans have the will to do it. The possibility that it is the species that is flawed has rarely been explored..."
 
Katherine Boo,  'Behind the Beautiful Forevers: Life, Death, and Hope in a Mumbai Undercity', 2012: “...The dream of Raja Kamble, a sickly toilet-cleaner who lived on the lane behind Abdul’s, was of medical rebirth. A new valve to fix his heart and he’d survive to finish raising his children. Fifteen-year-old Meena, whose hut was around the corner, craved a taste of the freedom and adventure she’d seen on TV serials, instead of an arranged marriage and domestic submission. Sunil, an undersized twelve-year-old scavenger, wanted to eat enough to start growing. Asha, a fighter-cock of a woman who lived by the public toilet, was differently ambitious. She longed to be Annawadi’s first female slumlord, then ride the city’s inexorable corruption into the middle class. Her teenaged daughter, Manju, considered her own aim more noble: to become Annawadi’s first female college graduate.

The most preposterous of these dreamers was the One Leg. Everyone thought so. Her abiding interest was in extramarital sex, though not for pocket change alone. That, her neighbors would have understood. But the One Leg also wanted to transcend the affliction by which others had named her. She wanted to be respected and reckoned attractive. Annawadians considered such desires inappropriate for a cripple.

What Abdul wanted was this: a wife, innocent of words like pimp and sisterfucker, who didn’t much mind how he smelled; and eventually a home somewhere, anywhere, that was not Annawadi. Like most people in the slum, and in the world, for that matter, he believed his own dreams properly aligned to his capacities....”
 
Ursula K. Le Guin, 1977:
“...but science fiction is a natural medium for social satire.”

तेंडुलकर त्यांच्या प्रस्तावनेत म्हणतात की ढसाळांची कविता मला शब्दशः समजत नाही. बरोबरच आहे, पण तेंडुलकर म्हणतात तसा तो निर्मनुष्य प्रदेश नाही तर, एका पांढरपेशा माणसासाठी, एखाद्या  विज्ञान कथेत वर्णन केल्यासारखा आहे- a post-apocalyptic, आणि ते जग वर्णन केलेली भाषा समजायला ते जग आधी थोडेतरी समजले पाहिजे, किमान त्याची कल्पना तरी करता आली पाहिजे.

 गरिबी मी आयुष्यात भोगली जरी नसली तरी पुष्कळ आणि जवळून पहिली आहे. कित्येक वर्षे पाहिलीय. पण ढसाळांनी मला पहिल्यांदा जाणीव करून दिली की गोलपिठाचे जग मात्र मी अजिबात पाहिलेले नाहीये आणि ते माझ्या भविष्यात नाही तर शेजारातच  आहे....  

(अलीकडील काही वर्षात पुण्यातील संध्याकाळच्या वेळात स्वारगेट चौक पाहून सुद्धा पोस्ट-अपोकॅलिप्टिक भविष्याची थोडी कल्पना यायला लागलीय.)


कृतज्ञता: कलाकार : संदेश भंडारे