मेघदूत: "नीचैर्गच्छत्युपरि च दशा चक्रनेमिक्रमेण"

समर्थ शिष्या अक्का : "स्वामीच्या कृपाप्रसादे हे सर्व नश्वर आहे असे समजले. पण या नश्वरात तमाशा बहुत आहे."

G C Lichtenberg: “It is as if our languages were confounded: when we want a thought, they bring us a word; when we ask for a word, they give us a dash; and when we expect a dash, there comes a piece of bawdy.”

C. P. Cavafy: "I’d rather look at things than speak about them."

Martin Amis: “Gogol is funny, Tolstoy in his merciless clarity is funny, and Dostoyevsky, funnily enough, is very funny indeed; moreover, the final generation of Russian literature, before it was destroyed by Lenin and Stalin, remained emphatically comic — Bunin, Bely, Bulgakov, Zamyatin. The novel is comic because life is comic (until the inevitable tragedy of the fifth act);...”

सदानंद रेगे: "... पण तुकारामाची गाथा ज्या धुंदीनं आजपर्यंत वाचली जात होती ती धुंदी माझ्याकडे नाहीय. ती मला येऊच शकत नाही याचं कारण स्वभावतःच मी नास्तिक आहे."

".. त्यामुळं आपण त्या दारिद्र्याच्या अनुभवापलीकडे जाऊच शकत नाही. तुम्ही जर अलीकडची सगळी पुस्तके पाहिलीत...तर त्यांच्यामध्ये त्याच्याखेरीज दुसरं काही नाहीच आहे. म्हणजे माणसांच्या नात्यानात्यांतील जी सूक्ष्मता आहे ती क्वचित चितारलेली तुम्हाला दिसेल. कारण हा जो अनुभव आहे... आपले जे अनुभव आहेत ते ढोबळ प्रकारचे आहेत....."

Kenneth Goldsmith: "In 1969 the conceptual artist Douglas Huebler wrote, “The world is full of objects, more or less interesting; I do not wish to add any more.”1 I’ve come to embrace Huebler’s ideas, though it might be retooled as “The world is full of texts, more or less interesting; I do not wish to add any more.” It seems an appropriate response to a new condition in writing today: faced with an unprecedented amount of available text, the problem is not needing to write more of it; instead, we must learn to negotiate the vast quantity that exists. How I make my way through this thicket of information—how I manage it, how I parse it, how I organize and distribute it—is what distinguishes my writing from yours."

Tom Wolfe: "The first line of the doctors’ Hippocratic oath is ‘First, do no harm.’ And I think for the writers it would be: ‘First, entertain.’"

विलास सारंग: "… इ. स. 1000 नंतर ज्या प्रकारची संस्कृती रुढ झाली , त्यामध्ये साधारणत्व व विश्वात्मकता हे गुण प्राय: लुप्त झाले...आपली संस्कृती अकाली विश्वात्मक साधारणतेला मुकली आहे."

Sunday, August 09, 2020

वाल्मिकी, चिं वि वैद्य आणि दुर्गाबाई- निसर्ग आणि पर्यावरण...Valmiki, C V Vaidya and Durgabai

दुर्गाबाई ह्या भारतीय अभिजात लेखकांच्या परंपरेतील एक महत्वाचे नाव आहे.

आपण जाणतो की निसर्ग हा त्यांच्या किती जिव्हाळ्याचा विषय होता- आणि साहजिकच तो त्यांच्या लेखनात वारंवार येतो.

रामायणाचे एक प्रमुख वैशिष्ट्य म्हणजे त्यातील निसर्ग/ पर्यावरण वर्णने.

भारताचार्य चिं वि वैद्य यांनी "रामायण कथासार", १९११ हे एक पुस्तक लिहले. त्याचे मला वाटलेले वैशिष्ट्य म्हणजे वैद्यांनी निसर्गवर्णनांकडे अजिबात दुर्लक्ष केलेलं नाही. आपण जी बहुतेक मराठी-हिंदीतील रामायणे (त्यात चांदोबा, अमर चित्र कथा, दूरदर्शन आले) वाचतो किंवा (आश्चर्य म्हणजे) टिव्ही किंवा सिनेमात पाहतो ती कथेवर फोकस असतात.

सोबतचा थोडा मोठा परिच्छेद, अरण्यकांडातील (पृष्ठ १११-११२) पहा.

निसर्ग नुसता ओसंडून वाहतोय: हिवाळा, धान्य, गवत, सूर्य, कुंकू न लावलेली स्त्री, दक्षिणोत्तर, चंद्र, हिम, तुषार, हत्ती आणि त्यांच्या सोंडा , हंस, कारण्डव, शिपाई, युद्ध, सारस, डोंगर, डोंगरमाथा , सरोवर, कमळ, पाने, जीर्णत्व , गोदावरी, शरयू, नदीस्नान...

(राम, सीता , लक्ष्मण आताच्या नाशिकमध्ये [पंचवटी] राहायला आल्यावरचे ते वर्णन आहे. मी स्वत: नाशिकला दोन वर्षे राहिलो आहे आणि माझे वडील १९७४ पासून आणि नंतर आई १९८५ पासून त्या दोघांच्या मृत्यपर्यंत नाशिकमध्येच होते. हिवाळ्यातील नाशिक ची थंडी आणि ऊन मी ओळखतो. दुर्दैवाने २०२० साली पर्यावरणाबद्दल जास्त बोलू नये हे बरे पण १९८७-८९ मध्ये मी वाल्मिकींचे नाशिक किंचित चाखले आहे!)

  सोबतचा परिच्छेद संपताच तिथे शूर्पणखा येते!

 कृतज्ञता: चिं वि वैद्य यांच्या साहित्याचे कॉपीराईट होल्डर्स आणि वरदा प्रकाशन, पुणे

Posted by at
Labels: , , , ,

No comments:

Post a Comment

Subscribe to: Post Comments (Atom)