मेघदूत: "नीचैर्गच्छत्युपरि च दशा चक्रनेमिक्रमेण"

समर्थ शिष्या अक्का : "स्वामीच्या कृपाप्रसादे हे सर्व नश्वर आहे असे समजले. पण या नश्वरात तमाशा बहुत आहे."

G C Lichtenberg: “It is as if our languages were confounded: when we want a thought, they bring us a word; when we ask for a word, they give us a dash; and when we expect a dash, there comes a piece of bawdy.”

C. P. Cavafy: "I’d rather look at things than speak about them."

Martin Amis: “Gogol is funny, Tolstoy in his merciless clarity is funny, and Dostoyevsky, funnily enough, is very funny indeed; moreover, the final generation of Russian literature, before it was destroyed by Lenin and Stalin, remained emphatically comic — Bunin, Bely, Bulgakov, Zamyatin. The novel is comic because life is comic (until the inevitable tragedy of the fifth act);...”

सदानंद रेगे: "... पण तुकारामाची गाथा ज्या धुंदीनं आजपर्यंत वाचली जात होती ती धुंदी माझ्याकडे नाहीय. ती मला येऊच शकत नाही याचं कारण स्वभावतःच मी नास्तिक आहे."

".. त्यामुळं आपण त्या दारिद्र्याच्या अनुभवापलीकडे जाऊच शकत नाही. तुम्ही जर अलीकडची सगळी पुस्तके पाहिलीत...तर त्यांच्यामध्ये त्याच्याखेरीज दुसरं काही नाहीच आहे. म्हणजे माणसांच्या नात्यानात्यांतील जी सूक्ष्मता आहे ती क्वचित चितारलेली तुम्हाला दिसेल. कारण हा जो अनुभव आहे... आपले जे अनुभव आहेत ते ढोबळ प्रकारचे आहेत....."

Kenneth Goldsmith: "In 1969 the conceptual artist Douglas Huebler wrote, “The world is full of objects, more or less interesting; I do not wish to add any more.”1 I’ve come to embrace Huebler’s ideas, though it might be retooled as “The world is full of texts, more or less interesting; I do not wish to add any more.” It seems an appropriate response to a new condition in writing today: faced with an unprecedented amount of available text, the problem is not needing to write more of it; instead, we must learn to negotiate the vast quantity that exists. How I make my way through this thicket of information—how I manage it, how I parse it, how I organize and distribute it—is what distinguishes my writing from yours."

Tom Wolfe: "The first line of the doctors’ Hippocratic oath is ‘First, do no harm.’ And I think for the writers it would be: ‘First, entertain.’"

विलास सारंग: "… इ. स. 1000 नंतर ज्या प्रकारची संस्कृती रुढ झाली , त्यामध्ये साधारणत्व व विश्वात्मकता हे गुण प्राय: लुप्त झाले...आपली संस्कृती अकाली विश्वात्मक साधारणतेला मुकली आहे."

Sunday, November 28, 2021

शिल्पकार गणपतराव म्हात्रे यांची 'मंदिरपथगामिनी', रवींद्रनाथ, डॉक्टर श्रीधर व्यंकटेश केतकर आणि दुर्गाबाई भागवत...An Iconic Sculpture and The Feelings It Evoked

अलीकडे 'उत्तम माध्यम', २०१० हे श्री. बा. जोशी यांचे पुस्तक विकत घेतले आणि चाळायला सुरवात केली. 

त्यातील तिसऱ्या लेखाचे नाव आहे 'प्रतिभेचे इंद्रजालच'. तो लेख मूळ २१ मे  १९८८ च्या महाराष्ट्र टाइम्स मध्ये आलेला आहे, आणि गणपत काशिनाथ म्हात्रे (१८७६- १९४७) या महान शिल्पकाराच्या 'मंदिरगामिनी' ह्या साधारण १८९६ सालच्या शिल्पावर (प्रथम शाडूचे आणि नंतर संगमरवरी) आहे. 

मराठी विश्वकोश, खंड १०: "... मंदिराकडे जाणाऱ्या या स्त्रीच्या शिल्पाकृतीचा पेहराव व ढब अस्सल भारतीय असून, ब्रिटिश शिल्पशैलीच्या प्रभावापासून ती मुक्त आहे. तिने परिधान केलेल्या नऊवारी साडीच्या सुरेख चुण्यांमधून तिच्या बांध्याचे सौष्ठव व्यक्त होते. तिची केशरचना, एका पायावर भार देऊन किंचित टाच उचलून दुमडलेला दुसरा पाय व त्यातून व्यक्त होत असलेला मंदिराकडे जाण्याचा आविर्भाव हे अत्यंत लालित्यपूर्ण आहेत. शिवाय तिचे कोमल हात, बोटे, रेखीव चेहरा आणि नाजुक पाऊल ह्यांचे शिल्पांकन मोठ्या कौशल्याने केले आहे...."

ह्या शिल्पाचे रसग्रहण खुद्द रवींद्रनाथांनी दोन लेखांत केले होते. त्यावरच जोशींचा पाच पानी लेख आहे. टागोरांचे अतुलनीय शब्द त्या लेखात वाचा. 



 त्याच पुस्तकात ह्या मटातील लेखावर दुर्गाबाईंचे दोन पानी पत्र आहे. तारीख २८ मे १९८८. दुर्गाबाई म्हणतात त्या शिल्पाचा उल्लेख इंग्लिश मध्ये 'lady with lamp' असा सुद्धा झाला होता. त्या म्हणतात डॉक्टर श्रीधर व्यंकटेश केतकरांच्या डोळ्यांतून हे शिल्प पाहून अश्रूंचा पूर लोटला होता. 

दुर्गाबाईंची अतिशय सुंदर असणारी आई १९१९ साली फ्लू च्या साथीत वारली. ते शिल्प म्हणजे त्यांना त्यांच्या आईची मूर्ती वाटली. 





 त्या पत्राचा एक छोटा भाग वर दिला आहे. 

सौजन्य: दुर्गा भागवत यांच्या साहित्याचे कॉपीराईट होल्डर्स

Posted by at
Labels: , , , ,

2 comments:

rajiv dole. said...

इतका अप्रतिम विषय ,अगदी चुटपुटता झाला आहे .
अजून खूप काही हवे होते ,असे वाटत राहाते .

November 28, 2021 at 10:51 AM
Aniruddha G. Kulkarni said...

Dear Mr. Dole, Thanks for your comment.

Please read the book I have quoted. I try not to undercut the published book whenever it is available, not out of print as much as possible.

However, I understand your sentiment. My role often is that of a guide or coordinator. regards,

November 28, 2021 at 11:03 AM

Post a Comment

Subscribe to: Post Comments (Atom)