मेघदूत: "नीचैर्गच्छत्युपरि च दशा चक्रनेमिक्रमेण"

समर्थ शिष्या अक्का : "स्वामीच्या कृपाप्रसादे हे सर्व नश्वर आहे असे समजले. पण या नश्वरात तमाशा बहुत आहे."

G C Lichtenberg: “It is as if our languages were confounded: when we want a thought, they bring us a word; when we ask for a word, they give us a dash; and when we expect a dash, there comes a piece of bawdy.”

C. P. Cavafy: "I’d rather look at things than speak about them."

Martin Amis: “Gogol is funny, Tolstoy in his merciless clarity is funny, and Dostoyevsky, funnily enough, is very funny indeed; moreover, the final generation of Russian literature, before it was destroyed by Lenin and Stalin, remained emphatically comic — Bunin, Bely, Bulgakov, Zamyatin. The novel is comic because life is comic (until the inevitable tragedy of the fifth act);...”

सदानंद रेगे: "... पण तुकारामाची गाथा ज्या धुंदीनं आजपर्यंत वाचली जात होती ती धुंदी माझ्याकडे नाहीय. ती मला येऊच शकत नाही याचं कारण स्वभावतःच मी नास्तिक आहे."

".. त्यामुळं आपण त्या दारिद्र्याच्या अनुभवापलीकडे जाऊच शकत नाही. तुम्ही जर अलीकडची सगळी पुस्तके पाहिलीत...तर त्यांच्यामध्ये त्याच्याखेरीज दुसरं काही नाहीच आहे. म्हणजे माणसांच्या नात्यानात्यांतील जी सूक्ष्मता आहे ती क्वचित चितारलेली तुम्हाला दिसेल. कारण हा जो अनुभव आहे... आपले जे अनुभव आहेत ते ढोबळ प्रकारचे आहेत....."

Kenneth Goldsmith: "In 1969 the conceptual artist Douglas Huebler wrote, “The world is full of objects, more or less interesting; I do not wish to add any more.”1 I’ve come to embrace Huebler’s ideas, though it might be retooled as “The world is full of texts, more or less interesting; I do not wish to add any more.” It seems an appropriate response to a new condition in writing today: faced with an unprecedented amount of available text, the problem is not needing to write more of it; instead, we must learn to negotiate the vast quantity that exists. How I make my way through this thicket of information—how I manage it, how I parse it, how I organize and distribute it—is what distinguishes my writing from yours."

Tom Wolfe: "The first line of the doctors’ Hippocratic oath is ‘First, do no harm.’ And I think for the writers it would be: ‘First, entertain.’"

विलास सारंग: "… इ. स. 1000 नंतर ज्या प्रकारची संस्कृती रुढ झाली , त्यामध्ये साधारणत्व व विश्वात्मकता हे गुण प्राय: लुप्त झाले...आपली संस्कृती अकाली विश्वात्मक साधारणतेला मुकली आहे."

Monday, January 30, 2017

गोडसेंचा गोंधळ : कुठाय चांदण्यातील मखमली नीलिमा?...James Abbott McNeill Whistler's Two Nocturnes

कै द ग गोडसेंनी जेम्स अॅबट मॅकनील व्हिस्टलर (James Abbott McNeill Whistler) १८३४-१९०३ वरती दोन अप्रतिम लेख लिहले आहेत. ते त्यांच्या 'नांगी असलेले फुलपाखरू', १९८९ पुस्तकाच्या सुरवातीलाच छापले आहेत.

गोडसे व्हिस्टलरांच्या व्यक्तिमत्वावर व कलेवर फार खुष  होते, हे आपल्याला पदोपदी जाणवते. पुस्तकाचे शीर्षकच म्हणजे व्हिस्टलरांचे बोध चिन्ह आहे. नांगी असलेले फुलपाखरू= a stylized butterfly possessing a long stinger for a tail.

गोडशांचे मस्तानी प्रेम आणि व्हिस्टलर प्रेम या अभ्यास करण्यासारख्या गोष्टी आहेत. त्याला अनेक आंग, अगदी फ्रॉइडीअन (Freudian) सुद्धा, आहेत असे मला वाटते.

एका ठिकाणी (पृष्ठ ४०) गोडसे व्हिस्टलर लेखात लिहतात :


या अतिशय हृदय वर्णनात मात्र गोडसेंचा  गोंधळ उडाला आहे! त्यांनी त्यांच्या मनपटलावर व्हिस्टलरची दोन चित्रे एकत्र केली आहेत.

वरील वर्णन बऱ्याच प्रमाणात खालील चित्राला लागू आहे.


'Nocturne in Blue and Gold: Old Battersea Bridge'

सौजन्य : विकिमीडिया कॉमनस 

या चित्राचे नाव आहे 'नॉक्टर्न इन ब्लू अँड गोल्ड: जुना बॅटरसी ब्रिज'. मात्र या चित्रात मला तरी 'चांदण्यातील मखमली नीलिमा' कुठं दिसत नाहीय आणि ... आणि नसणारच कारण 'नॉक्टर्न इन ब्लू अँड सिल्वर...अथवा बॅटरसी ब्रिज' हे समीकरणच चुकीचे आहे. बरोबर समीकरण आहेत 'नॉक्टर्न इन ब्लू अँड गोल्ड... अथवा जुना बॅटरसी ब्रिज' आणि 'नॉक्टर्न इन ब्लू अँड सिल्वर...अथवा चेल्सी'!

'चेल्सी' चित्र खाली आहे. यात दिसतो 'चांदण्यातील मखमली नीलिमा'



Nocturne- Blue and Silver - Chelsea

 सौजन्य : विकिपीडिया

म्हणजे मग कोणते चित्र कोर्टरूम मध्ये १८७८ साली आणले गेले होते? इंटरनेटवर वाचून मला खात्री आहे: 'जुना बॅटरसी ब्रिज' चित्र पण  मला आश्चर्य वाटते या चुकीबद्दल. छापायला दिलेल्या माहितीची यथार्थता पाहणे हे काम कोणाचे? लेखकाचे की संपादकाचे? या चुकीने गोडशांची सांस्कृतिक महत्ता किंचितही कमी होत नाही पण अशा चुका याच किंवा त्यांच्या इतर पुस्तकात असतील का? असतील तर त्याने रसभंग होतो का?

मराठी ललित (nonfiction) लेखनांमधून अशा बऱ्याच चुका (factual errors) सापडत असतात. ३ एप्रिल २०१६ ची त्यावरील एक नोंद (When There Were No Wikipedia and Google...and Now That They Are Here...) पहा.

Posted by at 1 comment:

Friday, January 27, 2017

पोटोमॅकच्या तीरी किती ट्रम्प असतील? 5+5


म्हणा 'यमुनेच्या तीरी किती बुलबुल असतील?' च्या चालीवर....

"पोटोमॅकच्या तीरी किती ट्रम्प असतील?
ट्रम्प असतील,
ट्रम्प असतील हो.."

आणि मग या प्रश्नाला उत्तर म्हणून म्हणायचं..

"एक तरी, दोन तरी, तीन तरी, चार तरी असतील
पाच तरी असतील,
पाच तरी असतील हो!"



Artist: Mike Luckovich, AJC, January 24 2017

मला दिसत आहेत पाच आणि शिवाय दिसतायत पाच "T".....
Posted by at No comments:

Monday, January 23, 2017

...पाठीमागून नयनमनोहर बालभारती आली खरी पण...Balbharati@50

मी १९७५साली दहावी झालो म्हणजे महाराष्ट्रातील नवीन अभ्यासक्रमाच्या पहिल्या बॅच चा विद्यार्थी. १९६६ला पहिली झालो. त्याकाळात वेगवेगळ्या शाळांत वेगवेगळी पाठयपुस्तके वापरली जात असत आणि त्यांचे वैशिष्ट्य म्हणजे ती सगळी अतिशय सुमार पद्धतीने छापलेली असत.

त्याला सुमार म्हणणे आता शक्य आहे कारण त्यांच्या पाठीमागून नयनमनोहर बालभारती आली...जी ह्या वर्षी पन्नास वर्षांची झाली आहे.

मी स्वतः बालभारती पुस्तके वापरण्याच्या आधी त्यांचा परिचय माझ्या धाकट्या भावंडांमुळे १९७१ सालीच झाला. माझी बहीण दुसरीत असताना. मी तिचे पुस्तक (बऱ्याचवेळा हिसकावून!) घेऊन मोठमोठ्याने वाचत असे. मला  मजा वाटे. रंगीत चित्रे पण छान वाटत.


सौजन्य : बालभारती, मराठी, पुस्तक दुसरे , 'संत एकनाथ', १९६९/१९७८*

मला आठवते, पाचवीत १९६९ साली माझे तिसरी भाषा म्हणून इंग्लिश शिकायचे काम त्या पाठयपुस्तकामुळे अतिशय अप्रिय झाले होते. आणि तर्खडकर मालेची पुस्तके तर अतिशय विद्रुप दिसत. बालभारतीने या सगळयाचा कायापालट केला.

मला पहिले बालभारतीने छापलेले पुस्तक अभ्रासक्रमात पहिल्यांदा केंव्हा वापरायला मिळाले ते आठवत नाही. पण माझ्या कायम स्मरणात राहिलेली पुस्तके म्हणजे बालभारतीची ९वीची बीजगणित, भूमिती आणि भूगोलाची पुस्तके. मिरजेला नवीन सुरु झालेल्या पुस्तकांच्या दुकानात, १९७३ साली, जे छापून उशिरा उपलब्ध झाले होते  ते भूगोलाचे पुस्तक तर जोगळेकर-क्लास मधल्या एखाद्या सुंदर मुलीसारखे वाटले होते!

हे सगळे जरी खरे असले तरी, बालभारतीने आपल्या घोकंपट्टी शिक्षणपद्धतीत (Rote learning) काही बदल धडवून आणला असे मला अजिबात वाटत नाही. मुलांनी स्वतंत्र आणि वेगळा विचार केला पाहिजे याला बालभारती पुस्तकांकडून काही मदत झालीय असेही वाटत नाही.

भाषांची आणि इतिहासाची पुस्तके तर अलीकडे विचारसरणींचे आखाडे झाल्या सारखे वाटतात. वर्तमानातील योग्यायोग्यतेचे निकष इतिहासातील व्यक्तींना, लेखकांना, साहित्यकृतींना पाठयपुस्तकातील निवडीसाठी लावण्यात येतात.

दुसरी एक खेदाची गोष्ट या ठिकाणी लिहावीशी वाटते.

मी अनेक जातींच्या, धर्मांच्या शिक्षकांची आणि विद्यार्थ्यांची उज्ज्वल परंपरा असलेल्या, कै. वासुदेव शास्त्री खरेंसारखा शिक्षक एकेकाळी लाभलेल्या,  मिरज हायस्कूल मध्ये १९६९ सालापासून (पाचवी पासून) शिकत होतो.  ती शाळा त्यापुढील दोन-तीन वर्षात सांगली एज्युकेशन सोसायटी कडून मिरज नगरपालिकेकडे चालवायला आली. त्यासाठी छोटे आंदोलन पण झाले होते. तो बदल का करण्यात आला हे मला अजून समजलेले नाही.

पण त्यानंतर माझ्या मते शाळेतील शिक्षकांचा आणि सोयी सुविधांचा दर्जा घसरत गेला. एक दोन शिक्षक तर उघडपणे ब्राह्मणद्वेष्टे आणि त्यापेक्षा वाईट म्हणजे  शिकवायला सुमार होते. म्हणजे पाठयपुस्तकांचा दर्जा उंचावत होता पण शिक्षणाचा दर्जा घसरत होता. 'बालभारती' बरोबर ही गोष्ट माझ्या मनात निगडित आहे. वर उल्लेखलेल्या ९वीच्या गणिताच्या देखण्या पाठयपुस्तकांना न्याय दिला, माझ्या पुरता तरी, आमच्या खाजगी शिकवणीचे शिक्षक कै. श्रीधर जोगळेकर-सरांनी.

आम्ही बालभारतीच्या 'किशोर' मासिकाची वर्गणी ते सुरु झाल्या वर्षी लगेच भरली. पण एखाद-दोन वर्षांनंतर  त्याचा कंटाळा येऊ लागला. चांदोबा, इंद्रजाल कॉमिक्स- वेताळ, मँड्रेक, फ्लॅश गॉर्डन, २५-५०-७५ पैशांची गोष्टींची पुस्तके, नारायण धारप यांच्या भयकथा (horror), एस एम काशीकर/गुरुनाथ नाईक यांच्या डिटेक्टिव्ह कादंबऱ्या, कुमार मासिक, भैय्यासाहेब ओंकारानी एकेकाळी काढलेले नाथमाधवांच्या वीरधवल किंवा एच जी वेल्सच्या 'टाइम मशीन' चे कॉमिक्स, ना धों ताम्हनकरांची पुस्तके, एरिक मारिया रिमार्क, माझ्या वडलांची पुस्तके, मराठीत अनुवादलेले पेरी मेसन/ शेरलॉक होम्स... यांची जादू 'किशोर' मध्ये नव्हती.  ते मला हळूहळू सुधारणावाद्यांचे उत्तम छापलेले मुखपत्र वाटू लागले.

(* बालभारती च्या वेबसाईट वरील खालील निवेदन अतिशय स्वागतार्ह आहे:
 "Copyright Policy
Material featured on this portal may be reproduced free of charge in any format or media without requiring specific permission. This is subject to the material being reproduced accurately and not being used in a derogatory manner or in a misleading context. Where the material is being published or issued to others, the source must be prominently acknowledged. However, the permission to reproduce this material does not extend to any material on this site which is identified as being the copyright of the third party. Authorisation to reproduce such material is obtained from the copyright holders concerned." )
Posted by at No comments:

Friday, January 20, 2017

Trump Inauguration ...I Also Want Them to Think I'm Funny

Wikipedia: "The inauguration of Donald Trump as the 45th President of the United States is scheduled to take place today Friday, January 20, 2017, in Washington, D.C."




 
Artist: Zachary Kanin, The New Yorker, May 2009

 
Artist: David Sipress, The New Yorker, September 2013

Posted by at No comments:

Thursday, January 19, 2017

कंबरेच्यावर कोणतेही वस्त्र अंगावर असता कामा नये...Chin Vi Joshi चिं वि जोशी @125

Today January 19 2017 is 125th birth anniversary of Chi Vi Joshi (चिं वि जोशी)


Business Standard reported on December 8 2016: "The Kerala High Court on Thursday banned women from to wearing salwar kameez and churidars inside the Sri Padmanabhaswamy Temple in Thiruvananthapuram.

According to the traditions of the temple, women devotees have to wear a mundu (dhoti) over their waist if they are attired in salwars or churidars.
"Only those women, clad in saris would be allowed inside the temple," said the court.
Earlier on November 30, 2016, temple executive officer K.N Satheesh had allowed women to visit the temple wearing 'churidar'..."

Earlier Loksatta (लोकसत्ता) reported on April 15 2016: "...अखेर देवस्थानने न्यायालयाच्या निर्णयाचा मान ठेवत पुरूषांप्रमाणे महिलांना सकाळी सहा ते सात या कालावधीत गर्भगृहात प्रवेश देण्यास मान्यता दिली. गर्भगृहात प्रवेश करताना ओले सुती, रेशमी वस्त्र परिधान करणे आवश्यक राहणार असल्याचे सांगण्यात आले..."


Reading about these repeatedly visited dress codes, I was amused and remembered something 'naughty' from the late Mr. Joshi's travelogue.
While describing his visit to Padmanabhaswamy Temple at Thiruvananthapuram in his book 'Sanchar' (संचार), 1945/1999, Joshi says:

"...दरवाज्यातून आत शिरताच तेथील परिचारकांनी आम्हांस अंगावरील पंचे कंबरेभोवती गुंडाळण्याची सूचना केली. कंबरेच्यावर कोणतेही वस्त्र पुरुषाच्या अंगावर असता कामा नये असा त्रावणकोरी देवस्थानाचा कायदा आहे..."

(Once we entered through the door, we were asked by the male attendants to wrap our waists with the towels that were till then wrapped around our body. 'The men should wear no cloth above their waist' is an edict of the Tranvankore Devasthan .)

But the punch comes in the next statement...

"पंचवीस वर्षांपूर्वी स्त्रियांनादेखील हा दंडक होता असे म्हणतात  !" (Twenty five years ago apparently the same edict was also applicable to the women !)

Will she be allowed in the temple?
Artist: Dinanath Dalal (दीनानाथ दलाल)

(Just look on the extreme left on the road, Rajiv Dole राजीव डोळे helped with it)
On this blog, I wrote on September 16 2009: 

"...R K Narayan almost certainly never read or met C V Joshi. Or did he? I find a lot of similarity between their humour.

Narayan's first novel, Swami and Friends, was published in 1935. By then, C V Joshi's main character- Chimanrao- was well established in Marathi. 

But unlike R K Narayan, C V Joshi shuns sex completely.

An example: Bheema's husband, in 'Rahat-gaadagan' ('रहाट-गाडगं') 1955, performs roles of female characters in a theatre company. A lot of people, including his close family, make fun of him for that. Bheema herself doesn't like it. She might be even suspicious of his virility, particularly because her family was cheated to marry her off.

And yet Joshi completely omits any reference to consummation of their marriage and makes Bheema pregnant in due course!..."

But by making a statement as quoted above: "Twenty five years ago apparently the same edict was also applicable to the women !", he shows what we might have missed.



One of them will certainly be allowed in the temple

 Apsaras, Mural, Sigiriya, c. 5th century. Sri Lanka
Posted by at No comments:

Monday, January 16, 2017

Raquel Welch Was Attired To Study 4,000-year-old DNA!

Charles C. Mann, Orion, November/ December 2012:
"Homo sapiens emerged on the planet about 200,000 years ago, researchers believe. From the beginning, our species looked much as it does today. If some of those long-ago people walked by us on the street now, we would think they looked and acted somewhat oddly, but not that they weren’t people." 


 A distinguished member of my adolescent dreams, Ms. Raquel Welch has already appeared on this blog earlier in a post called प्रलयकाळी धरणीकंप(earthquake during cataclysm)...Here is she again...


'One Million Years B.C.'  

courtesy: © 1966 Hammer Film Productions Ltd. Renewed 1994 Hammer Film Productions Ltd. All Rights Reserved.

It was interesting reading opening lines of Marlene Zuk's essay  "Misguided Nostalgia for Our Paleo Past" accompanied by the poster of the film 'One Million Years B.C.' for "The Chronicle Review" dated February 18 2013: 

"The first thing you have to do to study 4,000-year-old DNA is take off your clothes.

 I am standing with Oddný Ósk Sverrisdóttir in the airlock room next to the ancient-DNA laboratory at Uppsala University, in Sweden, preparing to see how she and her colleagues examine the bones of human beings and the animals they domesticated thousands of years ago...

...The first step is to extract the DNA from the bones. But when examining genes from other humans, you must avoid contaminating the samples with your own genetic material. Sverrisdóttir, a tall, blond Icelandic woman who looks like my image of a Valkyrie, at least if Valkyries are given to cigarette breaks and bouts of cheerful profanity, has brought a clean set of clothes for me to put on under the disposable spacesuitlike outfit I need to wear in the lab. I have to remove everything except my underwear, including my jewelry...".

 So I figured out that Ms. Welch in the movie was really attired to study 4000-year-old DNA!  
Posted by at No comments:

Thursday, January 12, 2017

(डोम) कावळे, एडगर अॅलन पो आणि मी ...NEVERMORE


January 19 2017 will be Edgar Allan Poe's 208th birth anniversary, his poem 'The Raven' was published this month 172 years ago.

"...But the Raven, sitting lonely on the placid bust, spoke only
That one word, as if his soul in that one word he did outpour.
    Nothing farther then he uttered—not a feather then he fluttered—
    Till I scarcely more than muttered “Other friends have flown before—
On the morrow he will leave me, as my Hopes have flown before.”
            Then the bird said “Nevermore.”..."


Crows/ravens indeed are mysterious creatures. I have observed that whenever the volume of the voice in our household raises, for any reason- joy, grief, fight, electronics, plain talking etc, one of them perches itself on the wall of our terrace and starts crowing until we calm down, lower our voice!

Sometimes it really gets on my nerves and I chase it with a cricket stump...!

Here it is in June 2016:


Sitting across me...I wonder if it is crowing: NEVERMORE, NEVERMORE...


I came upon this cartoon in "The New Yorker" in May 2016.

Artist: David Borchart, The New Yorker, May 2016

I took my son's help to 'decipher' this cartoon.

It depicts Poe and a raven are playing scrabble. Raven is from Poe's "The Raven", 1845. It's holding a letter 'N' in is beak and is gunning for the word 'NEVERMORE' that recurs in the poem!

Wikipedia informs:


‘…"The Raven" is a narrative poem by American writer Edgar Allan Poe. First published in January 1845, the poem is often noted for its musicality, stylized language, and supernatural atmosphere. It tells of a talking raven's mysterious visit to a distraught lover, tracing the man's slow fall into madness. The lover, often identified as being a student, is lamenting the loss of his love, Lenore. Sitting on a bust of Pallas, the raven seems to further instigate his distress with its constant repetition of the word "Nevermore"…’

In the cartoon, Poe's distress is going to increase further because the raven is going to score some points with that word! 

This must easily one of the best cartoons I have seen.
Posted by at No comments:

Sunday, January 08, 2017

...Not With Topless Chorus Girls but Polar Bear & Her OffSpring... Peter Arno @113

Today January 8 2017 is 113th birth anniversary of great Peter Arno

(By the way, the late Vasant Sarwate वसंत सरवटे told me how Arno was one of his favorites and that he had a book containing Arno's cartoons which he had bought when he was a student of College of Engineering, Pune)

T. S. Eliot:
"This is the way the world ends. This is the way the world ends. This is the way the world ends. Not with a bang but a whimper"


Graham Greene:
“When we are young, we are a jungle of complications. We simplify as we get older.” (“The Quiet American”)
 


Peter Arno and a model in his dining-room studio, 1949

Photographer:  Stanley Kubrick for Look Magazine 

Courtesy: Photograph Collection, Library of Congress. 

Artist: Peter Arno, The New Yorker, February 15 1941

 Ben Schwartz, Vanity Fair, April 2016: 
 "...Arno’s mother died on January 31, 1968, at age 87. Arno died three weeks later, on February 22, at age 64. Reporters called Pat Arno, asking for an anecdote or two about her famous father. She simply replied, “None are repeatable.” Arno’s last cover for The New Yorker appeared in June, a polar bear and its cub in the zoo, parent and child, peacefully rubbing noses, a polar bear’s kiss for its offspring—a lifetime away from top hats and nightclubs."

Artist: Peter Arno, The New Yorker, June 1968


Posted by at No comments:
Subscribe to: Posts (Atom)