मेघदूत: "नीचैर्गच्छत्युपरि च दशा चक्रनेमिक्रमेण"

समर्थ शिष्या अक्का : "स्वामीच्या कृपाप्रसादे हे सर्व नश्वर आहे असे समजले. पण या नश्वरात तमाशा बहुत आहे."

G C Lichtenberg: “It is as if our languages were confounded: when we want a thought, they bring us a word; when we ask for a word, they give us a dash; and when we expect a dash, there comes a piece of bawdy.”

C. P. Cavafy: "I’d rather look at things than speak about them."

Martin Amis: “Gogol is funny, Tolstoy in his merciless clarity is funny, and Dostoyevsky, funnily enough, is very funny indeed; moreover, the final generation of Russian literature, before it was destroyed by Lenin and Stalin, remained emphatically comic — Bunin, Bely, Bulgakov, Zamyatin. The novel is comic because life is comic (until the inevitable tragedy of the fifth act);...”

सदानंद रेगे: "... पण तुकारामाची गाथा ज्या धुंदीनं आजपर्यंत वाचली जात होती ती धुंदी माझ्याकडे नाहीय. ती मला येऊच शकत नाही याचं कारण स्वभावतःच मी नास्तिक आहे."

".. त्यामुळं आपण त्या दारिद्र्याच्या अनुभवापलीकडे जाऊच शकत नाही. तुम्ही जर अलीकडची सगळी पुस्तके पाहिलीत...तर त्यांच्यामध्ये त्याच्याखेरीज दुसरं काही नाहीच आहे. म्हणजे माणसांच्या नात्यानात्यांतील जी सूक्ष्मता आहे ती क्वचित चितारलेली तुम्हाला दिसेल. कारण हा जो अनुभव आहे... आपले जे अनुभव आहेत ते ढोबळ प्रकारचे आहेत....."

Kenneth Goldsmith: "In 1969 the conceptual artist Douglas Huebler wrote, “The world is full of objects, more or less interesting; I do not wish to add any more.”1 I’ve come to embrace Huebler’s ideas, though it might be retooled as “The world is full of texts, more or less interesting; I do not wish to add any more.” It seems an appropriate response to a new condition in writing today: faced with an unprecedented amount of available text, the problem is not needing to write more of it; instead, we must learn to negotiate the vast quantity that exists. How I make my way through this thicket of information—how I manage it, how I parse it, how I organize and distribute it—is what distinguishes my writing from yours."

Tom Wolfe: "The first line of the doctors’ Hippocratic oath is ‘First, do no harm.’ And I think for the writers it would be: ‘First, entertain.’"

विलास सारंग: "… इ. स. 1000 नंतर ज्या प्रकारची संस्कृती रुढ झाली , त्यामध्ये साधारणत्व व विश्वात्मकता हे गुण प्राय: लुप्त झाले...आपली संस्कृती अकाली विश्वात्मक साधारणतेला मुकली आहे."

Monday, September 25, 2017

कोठे स्वर्गसमक्षता प्रकटते ते नेहमी पाहणे!....वेणी घालताना पाहून...Manspreading is Ugly but Womanspreading?

#केशवसुतkeshavsut
(या पोस्टमधील काही मजकूर मी मेन्टेन करत असलेल्या दीनानाथ दलाल पेज वर येवून गेला आहे.)

 इंग्लिश विकिपीडिया मध्ये मॅनस्प्रेडींग (manspreading) या विषयावर पेज आहे.
Artist: Joe Dator, The New Yorker  (this cartoon has not been published in the print magazine.)


श्री. एस एस हवालदारांनीं बरीच चित्रे वाङ्मय शोभा साठी काढलेली दिसतात. मला त्यांचे खालील चित्र जास्त लक्षात राहिले,  एक दोन कारणांसाठी.

रंग: अशी रंगसंगती अलीकडे बघायला मिळत नाही ... रहस्यमय निळेपणा ...आणि निळा काळा रंग....बाबुराव अर्नाळकर et al यांच्या रहस्यकथांच्या मुखपृष्ठांवर असणारे ....

वेणी घालणे हा एकेकाळी मध्यमवर्गीय घरांतून फार मोठा कार्यक्रम असे. एकमेकींची वेणी घालणे. लहान मुलींची वेणी घालणे... आणि ती वेणी घालताना हा एवढा albatross सारखा झालेला स्त्रीचा wingspan... हे 'womanspreading' वरील कार्टून मधल्यासारख कुरूप नाही! हवालदारांनी तर ते  फार सुंदररीत्या पकडल आहे.

त्यातच तिची उंच मान पण दिसते.... बाहूंवर पसरलेल्या बांगड्या... नाकात चमकी... बाजूला नेकलेस ...
आणि आरसा समोर असून ती पाहतीय दुसरीकडेच... स्वप्नाळूपणे ...

मला स्वतःला वेणी घालताना बघणे हे काहीवेळा तरी खूप आकर्षक वाटायचे ...

केशवसुतांची  'रांगोळी घालताना पाहून' कविता प्रकाशित झाली १८९४ साली.  

अलिकडे एका मराठी वर्तमानपत्राच्या वेबसाईट वर केशवसुतांच्या या कवितेची दि. सिमस हिनींच्या 'Old Smoothing Iron'शी तुलना करणारा २०१३सालचा लेख पहिला. 

मला त्या कविता समांतर वाटत नाहीत. रांगोळी घालणारी कष्टकरी असेल, नसेल... आशावादी असेल, नसेल.. ती जे करतीय त्यात काबाडकष्ट नाहीयेत...कष्टांचा समाजवादी जयजयकार तर कवितेत बिलकुल नाहीये... "कष्टानंपण मन, शरीर हलकं होतं" अस केशवसुतांना निश्चित सांगायच नाहीय...ती एक कलाकृती निर्माण करतीय...तीला त्याची जाणीव कदाचित नाही म्हणून कवी आपल्याला बजावून सांगतोय:
"... साध्याही विषयात आशय कधी मोठा किती आढळे,
नित्याच्या अवलोकने जन परी होती पहा आंधळे!
रांगोळी बघुनी इत:पर तरी होणे तयी शाहणे,
कोठे स्वर्गसमक्षता प्रकटते ते नेहमी पाहणे!..."

[केशवसुतांनी दिवसेंदिवस खर्च करून काढलेली तिबेटी रांगोळी (sand mandala) घालताना पहिली नसेल. ती पहिली असती तर त्यांनी नक्कीच टोकाच्या सौन्दर्याच्या क्षणभंगुरतेबद्दल पण लिहले असते.]

१९व्या शतकात रांगोळी घालणाऱ्या स्त्रीला समांतर स्त्री आहे नट्टाफट्टा करणारी... साडी नेसणारी... सडा टाकणारी... निरांजन लावणारी... फुलांचा गजरा केसात माळण्यासाठी करणारी....झोक्यात बसलेली... गाणी म्हणणारी ... चातुर्मासात नाच करणारी... वेणी घालणारी...

केशवसुतांनी 'वेणी घालताना पाहून' कविता कशी लिहली नाही कुणास ठाऊक?

 
 सौजन्य : श्री. हवालदारांच्या चित्रांचे कॉपीराईट होल्डर्स, वाङ्मय शोभा, जुलै १९५७, बुकगंगा.कॉम
Posted by at

No comments:

Post a Comment

Subscribe to: Post Comments (Atom)