मेघदूत: "नीचैर्गच्छत्युपरि दशा चक्रनेमिक्रमेण"

समर्थ शिष्या अक्का : "स्वामीच्या कृपाप्रसादे हे सर्व नश्वर आहे असे समजले. पण या नश्वरात तमाशा बहुत आहे."

G C Lichtenberg: “It is as if our languages were confounded: when we want a thought, they bring us a word; when we ask for a word, they give us a dash; and when we expect a dash, there comes a piece of bawdy.”

C. P. Cavafy: "I’d rather look at things than speak about them."

Martin Amis: “Gogol is funny, Tolstoy in his merciless clarity is funny, and Dostoyevsky, funnily enough, is very funny indeed; moreover, the final generation of Russian literature, before it was destroyed by Lenin and Stalin, remained emphatically comic — Bunin, Bely, Bulgakov, Zamyatin. The novel is comic because life is comic (until the inevitable tragedy of the fifth act);...”

सदानंद रेगे: "... पण तुकारामाची गाथा ज्या धुंदीनं आजपर्यंत वाचली जात होती ती धुंदी माझ्याकडे नाहीय. ती मला येऊच शकत नाही याचं कारण स्वभावतःच मी नास्तिक आहे."

".. त्यामुळं आपण त्या दारिद्र्याच्या अनुभवापलीकडे जाऊच शकत नाही. तुम्ही जर अलीकडची सगळी पुस्तके पाहिलीत...तर त्यांच्यामध्ये त्याच्याखेरीज दुसरं काही नाहीच आहे. म्हणजे माणसांच्या नात्यानात्यांतील जी सूक्ष्मता आहे ती क्वचित चितारलेली तुम्हाला दिसेल. कारण हा जो अनुभव आहे... आपले जे अनुभव आहेत ते ढोबळ प्रकारचे आहेत....."

Kenneth Goldsmith: "In 1969 the conceptual artist Douglas Huebler wrote, “The world is full of objects, more or less interesting; I do not wish to add any more.”1 I’ve come to embrace Huebler’s ideas, though it might be retooled as “The world is full of texts, more or less interesting; I do not wish to add any more.” It seems an appropriate response to a new condition in writing today: faced with an unprecedented amount of available text, the problem is not needing to write more of it; instead, we must learn to negotiate the vast quantity that exists. How I make my way through this thicket of information—how I manage it, how I parse it, how I organize and distribute it—is what distinguishes my writing from yours."

Tom Wolfe: "The first line of the doctors’ Hippocratic oath is ‘First, do no harm.’ And I think for the writers it would be: ‘First, entertain.’"

विलास सारंग: "… . . 1000 नंतर ज्या प्रकारची संस्कृती रुढ झाली , त्यामध्ये साधारणत्व विश्वात्मकता हे गुण प्राय: लुप्त झाले...आपली संस्कृती अकाली विश्वात्मक साधारणतेला मुकली आहे."

Tuesday, June 12, 2018

लिटररी रिव्यू साठी लक्ष्मण माने अजून उपरे!....Can We Really Trust Prestigious Foreign Magazines?

Swapan Dasgupta, The Times of India, June 17 2018:
"....in India at least, the foreign media mirrors the local English-language media. Apart from Kashmiri separatists, human rights and NGO activists and a small clutch of English-speaking politicians, the primary contact of foreign journalists are Indian journalists..."

लिटररी रिव्यूचा दबदबा आहे. मला स्वतःला ते आवडते. माझ्याकडे त्याची वर्गणी नाही. त्यामुळे पेवॉल च्या पलीकडचे लेख वाचता येत नाहीत तरी सुद्धा जेवढं वाचायला मिळत त्यात बऱ्याच वेळा आनंद वाटतो.

पण जून २०१८चा अंक घ्या. त्यात केशव गुहा यांनी सुजाता गिडला यांच्या 'Ants Among Elephants: An Untouchable Family and the Making of Modern India', २०१७च्या पुस्तकाचे परिक्षण लिहले आहे.

त्यातील शेवटचे दोन परिच्छेद पहा:

"... The book’s British and American publishers have promoted it as the untold story of India’s Dalits. This is not a harmless promotional claim. It imposes on Gidla’s book a wholly undue burden of representation, one that would never be applied to, say, a work by a Brahmin writer. It is also untrue. In terms of detail and narrative skill, Gidla’s stands alone, but it is also part of a tradition that includes such writers as Omprakash Valmiki, Narendra Jadhav and Siddalingaiah (to mention only those with memoirs available in English). Another Dalit, Meena Kandasamy, has just been shortlisted for the Women’s Prize for Fiction. 

It would be a shame if British readers thought that this book told ‘the Dalit story’ and thus took care of the matter. Dalits are just as underrepesented in publishing as elsewhere, including in what is transmitted from India to the West. To cite just one example, Devanur Mahadeva, widely regarded as one of the greatest modern Indian writers, has scarcely been published in English and never in this country. Ants Among Elephants will, one can still hope, be the book that changes all that."

म्हणजे गुहांची वंचित समाजांतून आलेल्या लेखकांची यादी ओमप्रकाश वाल्मिकींपासून पासून सुरु होणार?... दया पवार, लक्ष्मण माने, नामदेव ढसाळ (माझी यादी एवढीच आहे) त्यात नाहीत? त्यांचे साहित्य इंग्लिश/ फ्रेंच/ जर्मन  मध्ये येवो ना येवो, श्री. गुहांना ते लेखक माहित नाहीत? (बलुत इंग्लिश मध्ये आहे. उपरा इंग्लिश मध्ये आहे. ढसाळ तर दिलीप चित्रेंनी अनुवादिले आहेत.)

उपरा, १९८० आणि बलुतं, १९७८ ही दोन्ही पुस्तके मी प्रकाशित झालेल्या वर्षी , वयाच्या २१व्या वर्षाच्या आत,  वाचली आहेत, नामदेव ढसाळ तर मराठीच्या पुस्तकात होते आणि त्यांची कविता प्रथमदर्शनीच  प्रचंड आवडली.

'बलुत' वाचून वाईट वाटल पण पुस्तक काही फार आवडल नाही पण 'उपरा' ने हादरून आणि आनंदून गेलो. नामदेव ढसाळ तर तुकाराम, मर्ढेकर, कोलटकर यांच्या बरोबरीचा दर्जेदार  कवी आणि विलास सारंग लक्ष्मण मानेंची (मूळची भाषा तेलुगू) तुलना हेमिंग्वे आणि दुर्गाबाई भागवतांशी करतात. ('लिहित्या लेखकाचं वाचन', २०११)

लिटररी रिव्यू चे जाऊदे पण फक्त इंग्लिश मध्ये लिहणाऱ्या  बहुतेक भारतीय लेखकांबद्दल मी कायम साशंक असतो. उदाहरणार्थ : माझा य दि फडकेंवर रामचंद्र गुहांपेक्षा कित्येकपटीने जास्त विश्वास आहे कारण फडकेंनी (प्रामुख्याने) मराठी साधने अभ्यासून  महाराष्ट्राचा, भारताचा इतिहास लिहला आहे. ह्या विषयावर मी ह्याच  ब्लॉगवर इतरत्र विस्ताराने लिहले आहे.

एकच उदाहरण देतो, जानेवारी १४ २०१८च्या पोस्टचे:
 "रामचंद्र गुहा हे महाराष्ट्रातील पुणे-मुंबईतील आणि इंग्लंडमधील वर्तमानपत्रांचे आवडते इतिहासकार. त्यांचे 'India After Gandhi: The History of the World's Largest Democracy', २००७ पुस्तक गाजलेले, मराठीत अनुवाद झालेले. त्यातील 'Autumn of the Matriarch' ह्या प्रकरणात खालील माहिती आहे:

"...The debates on India’s population size dated from the earliest days of Independence. Social workers had set up a Family Planning Association of India in 1949. The Planning Commission had spoken of the importance of family planning since its inception in 1950–1. However, culture and economics worked in favour of large families. The biases in educational development meant that girls were still valued more as child-bearers than as wage-earners. The continuing dependence on agriculture placed a premium on children. Indian Muslims and Catholics were enjoined by their clergy to abjure family planning...."

ज्या  माणसाने आपले सर्वस्व त्याकारणी लावल होत त्या  कर्वेंचा उल्लेख संपूर्ण पुस्तकात कोठेही नाही! (गुहांच्या 'Makers of Modern India', २०१० या पुस्तकात सुद्धा र. धों चा उल्लेख कोठेही नाही.)"

सौजन्य : संबंधित कलाकार