अनौपचारिकतेची फसवी नक्षी...Saul Steinberg, Vasant Sarwate and The Enigma of Reason

सॉल स्टाईनबर्ग (Saul Steinberg) १९१४-१९९९ यांचा वसंत सरवटेंवर (१९२७-२०१६) खूप प्रभाव होता  आणि त्या प्रभावातून सरवटेंनी कित्येक सुंदर चित्रे निर्माण केली, जी स्टाईनबर्ग यांच्या चित्रांइतकी चांगली आहेत.

 courtesy: the current copyright holder(s) of Mr. Steinberg's work

हे अलीकडेच प्रसिध्द झालेल्या पुस्तकाचे मुखपृष्ठ पहा. हे चित्र स्टाईनबर्ग यांचे आहे हे तर लगेचच कळते.

सरवटे या चित्राबद्दल बोलले आहेत:

"...बॉसचं आपल्या असिस्टंटशी बोलणं. घोगरा, दमदार आवाज, दुसऱ्याला बोलण्याची संधी न देणारा, भाषा औपचारिक, अनौपचारिकतेची फसवी नक्षी, करवतीसारखे दात असलेली धारदार तरी किंवा गाफील राहिल्यास पेचात पकडणारी. एकूण सर्व बोलणं दडपण आणणारं. बॉस-असिस्टंट या 'संवादा'ची सर्व वैशिष्ट्य एक शब्दही न वापरता केवळ रेषांमधून स्टाईनबर्ग आपल्याला अक्षरश 'दाखवतो'!

('चौकटीबाहेरची चित्रं', महाराष्ट्र टाइम्स दिवाळी वार्षिक , १९९५)

वरील मुखपृष्ठवाल्या पुस्तकाचे लेखक लिहतात:

"...Humans also differ from other animals in the wealth and breadth of information they share with one another and in the degree to which they rely on this communication. To become competent adults, we each had to learn a lot from others. Our skills and our general knowledge owe less to individual experience than to social transmission. In most of our daily undertakings, in family life, in work, in love, or in leisure, we rely extensively on what we have learned from others. These huge, indispensable benefits we get from communication go together with a commensurate vulnerability to misinformation. When we listen to others, what we want is honest information. When we speak to others, it is often in our interest to mislead them, not necessarily through straightforward lies but by at least distorting, omitting, or exaggerating information so as to better influence them in their opinions and in their actions...."

('The Enigma of Reason: A New Theory of Human Understanding' by Hugo Mercier and Dan Sperber)