पाहावा तो पावच पाव भाजून घेत होता/ तापल्या तव्यावर...Karl Marx Will Soon be 200

 Today May 6 2017 is the beginning of 200th birth anniversary year of Karl Marx (1818-1883).
आजपासून कार्ल मार्क्स यांचा व्दिशताब्दी जयंती महोत्सव सुरु होतोय.
 

पुढच्या एका वर्षाला मार्क्स यांचा रंग या ब्लॉगला नक्कीच लागणार आहे कारण  जरी त्यांच्या 'जाळा'वरती  अनेक लोकांनी खूप वेगवेगळ्या प्रकारचे- बऱ्याच वेळा विषारी- पाव भाजून , दुसऱ्याला खाऊ घातले असले तरी तो काही मार्क्स यांचा दोष नाही. मला त्यांच्या सारख्या आदर्शवादी लोकांच्या आणि, त्याहून जास्त, त्यांच्या कुटुंबीयांच्या आयुष्याबाबत फार मोठे कुतूहल वाटत आले आहे.

John Gray:

"What Marx said about communism is wrong and dangerous. His analysis of capitalism, however, is on many points up-to-date. Marx recognized the revolutionary power of capitalist economies – they create wealth, richness, innovation. But they also create uncertainty, and they tend to destroy the middle class."

रा भा पाटणकर:
"... केवळ अनुभवाधिष्ठित ज्ञानावर विसंबायचे ठरविले तर असे लक्षात येते की, आपल्याला इंग्रज-भारतीय संबंधांच्या आर्थिक बाजूकडे विशेष लक्ष द्यायला हवे; म्हणून फुको किंवा सैद यांच्यापेक्षा मार्क्‍स हा जास्त चांगला मार्गदर्शक ठरण्याची शक्यता आहे..."

जी ए कुलकर्णी:
 "...तेव्हा अखेर प्रत्येकाला जाता जाता स्वतःचेच 'तत्वज्ञान' बनवत जगण्याखेरीज काही मार्ग दिसत नाही., कारण धर्माचे मूळ स्वरूप सदैव वैयक्तिकच राहणार. Institutionalized religion म्हणजे एक fraud आहे, किंवा स्काऊट, रोटरी, लायन चळवळीपेक्षा तिला महत्व नाही. ज्यावेळी धर्मच अपुरा पडू लागला तेव्हा काही जणांना Marxism सारखे secular तत्वज्ञान समाधान देऊ शकले. पण त्याबाबतही मी अगदी असाध्य कोडगा ठरतो. त्याच्याइतके अनाकर्षक, वैराण, हमाली तत्वज्ञान मला कुठे आढळले नाही...मार्क्सवादी माणसाचे चित्र काढायचे झाल्यास ठोकळ्यावर ठोकळे ठेवलेली आकृती काढली की पुरे..." 
(पृष्ठ १७९, 'जी एंची निवडक पत्रे', खंड १, १९९५)

Peter Watson: 

“...Nationalism was catastrophic in many  ways, but it also had its positive side. This was nowhere more evident than in regard to the  great flowering of German intellectual life in the nineteenth century which, whether or not it was caused by unification of the country, and by the great feeling of nationalism that accompanied the unification, certainly occurred at exactly the same time.  Sigmund Freud, Max Planck, Ernst Mach, Hermann Helmholtz, Marx, Weber, Nietzsche, Ibsen, Strindberg, von Hofmannsthal, Rudolf Clausius, Wilhelm Rontgen, Eduard  von Hartmann, . . . all these were German or German-speaking...” 

The following brilliant poem by Sadanand Rege (सदानंद रेगे) sums up what happened to Marx and Marxism eventually...

"पाहावा तो पावच पाव भाजून घेत होता
 तापल्या तव्यावर..."

courtesy: the current copyright holders to the late Shri. Rege's work