गंगाधर गाडगीळ, जीएंना पत्र , तारीख जुलै १६, १९७४:
"... रूपककथा अर्थातच नको. आपण कथालेखकांनी अशा प्रकारे पलीकडे जाण्याचा प्रयत्न करू नये... रूपककथा ही नायलॉनच्या तलम धाग्यांनी विणलेली असते. म्हणजे ती मुळातच खोटी असते..."
(पृष्ठ : ९७, 'प्रिय जी.ए.: स. न. वि. वि.', १९९४)
Joel Smith, The NYRB April 2019:
(... पाहिलं म्हणजे चक्रव्यूह म्हणजे जिथे नायक हरवलेला आहे किंवा फसलेला आहे, आणि त्याला एकतर काहीतरी करायला पाहिजे किंवा बळी पडल पाहिजे. दुसर म्हणजे चक्रव्यूह हे एक प्रकारची रेषीय रचना आहे : गुंतागुंतीची आकृती जी स्टाईनबर्ग तिच्यामध्ये (इतर काही गोष्टींसकट) गोंधळ, नोकरशाही , अनिश्चितता आणि स्वशंका यांना रूपकात्मक दर्शवण्यात असलेला चोखपणा म्हणून वापरतात. तिसरी गोष्ट, चक्रव्यूह म्हणजे एक कोणत्याही आतून त्रासदायक प्रकारे गुंतागुंतीच्या सिद्ध झालेल्या एखाद्या माणसाचे , आयुष्याचे, घनाचे , बोलण्याच्या दिशेचे - किंवा पुस्तकाचे प्रोटोटाईप आहे...") (अनुवाद माझा)
कलावंत: सॉल स्टाईनबर्ग, १९५९
१९७७
स्टाईनबर्ग हे वसंत सरवटे यांचे सर्वात आवडते कलावंत... स्टाईनबर्ग यांच्या कलेचा प्रभाव सरवटे यांच्या कलेवर सर्वात जास्त आहे....
"... रूपककथा अर्थातच नको. आपण कथालेखकांनी अशा प्रकारे पलीकडे जाण्याचा प्रयत्न करू नये... रूपककथा ही नायलॉनच्या तलम धाग्यांनी विणलेली असते. म्हणजे ती मुळातच खोटी असते..."
(पृष्ठ : ९७, 'प्रिय जी.ए.: स. न. वि. वि.', १९९४)
Joel Smith, The NYRB April 2019:
"...First, a labyrinth is someplace where a hero has become lost
or trapped, and must either do something about it or succumb. Second, a
labyrinth is a type of linear construction: a diagram of involution that
Steinberg exploits for its aptness in metaphorically picturing (among other
things) confusion, bureaucracy, indecision, and self- doubt. Third, a labyrinth
is the prototype for anything that proves to be vexingly complicated inside, be
it a person, a life, a cube, a line of talk—or a book...."
(... पाहिलं म्हणजे चक्रव्यूह म्हणजे जिथे नायक हरवलेला आहे किंवा फसलेला आहे, आणि त्याला एकतर काहीतरी करायला पाहिजे किंवा बळी पडल पाहिजे. दुसर म्हणजे चक्रव्यूह हे एक प्रकारची रेषीय रचना आहे : गुंतागुंतीची आकृती जी स्टाईनबर्ग तिच्यामध्ये (इतर काही गोष्टींसकट) गोंधळ, नोकरशाही , अनिश्चितता आणि स्वशंका यांना रूपकात्मक दर्शवण्यात असलेला चोखपणा म्हणून वापरतात. तिसरी गोष्ट, चक्रव्यूह म्हणजे एक कोणत्याही आतून त्रासदायक प्रकारे गुंतागुंतीच्या सिद्ध झालेल्या एखाद्या माणसाचे , आयुष्याचे, घनाचे , बोलण्याच्या दिशेचे - किंवा पुस्तकाचे प्रोटोटाईप आहे...") (अनुवाद माझा)
जीएंच्या कथेतील अनेक labyrinths पैकी काही पहा: 'प्रवासी' मधील आरसेमहाल, 'विदूषक' मधील मंदिर, 'स्वामी' तील मठ.... हे पटकन माझ्या मनात आले... (आणि रूपक कथांना गाडगीळ "खोट्या" म्हणतायत!.... स्टाईनबर्गची अनेक चित्रे मग खोटीच की.... जीएंनी त्यांचे अर्थातच न ऐकून माझ्यावर उपकार केले... )
पण एक नक्की चक्रव्यूह ही जीएंच्या वाङ्मयाच्या केंद्रस्थानी असणारी गोष्ट आहे , जशी ती कदाचित स्टाईनबर्ग यांच्या कलेच्या केंद्रस्थानी सुद्धा होती तशी....
Saul Steinberg: The
Line (detail), 1959; a spread
from Steinberg’s The Labyrinth
कलावंत: सॉल स्टाईनबर्ग, १९५९
स्टाईनबर्ग हे वसंत सरवटे यांचे सर्वात आवडते कलावंत... स्टाईनबर्ग यांच्या कलेचा प्रभाव सरवटे यांच्या कलेवर सर्वात जास्त आहे....